Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από το θάνατο του Francisco Ferrer. Ο Ferrer ήταν ένας πολύ μορφωμένος παιδαγωγός με προοδευτικές και ριζοσπαστικές αντιλήψεις. Παράλληλα ήταν και αναρχικός που υπηρέτησε με συνέπεια την ιδεολογία του. Ήταν αυτός που κατάφερε να κάνει πράξη τα οράματα της ελευθεριακής εκπαίδευσης και να ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα στο χώρο της εκπαίδευσης.
Ο Francisco Ferrer σ’ όλη την διάρκεια της παιδαγωγικής του πορείας, πάλεψε να αναδείξει την αξία της ολικής εκπαίδευσης, δίνοντας προτεραιότητα στην ελευθερία της συνείδησης και την αναζήτηση της αλήθειας. Ο ίδιος υποστήριζε πως ο καθένας οφείλει να είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του. Να σκέφτεται ελεύθερα για να πράττει ελεύθερα.
Ο Francisco Ferrer γεννήθηκε στην Alella της Καταλωνίας το 1859. Τα σχολικά του χρόνια ήταν διαποτισμένα από την αυστηρή πειθαρχία και τον αυταρχισμό του παιδαγωγικού συστήματος της εποχής. Όταν αργότερα ρωτήθηκε από πού πήγαζαν οι ριζοσπαστικές παιδαγωγικές του θεωρίες, απάντησε : «απλώς από το σχολείο των παιδικών μου χρόνων καθώς προσπαθούσα να πράξω το αντίθετο από ότι ήταν εκείνο».
Προς το τέλος του 19ου αιώνα αναπτύχθηκε έντονα το ενδιαφέρον του για τα εκπαιδευτικά ζητήματα. Αρχικά παρέδιδε μαθήματα Ισπανικών. Στο πλαίσιο των μαθημάτων γνώρισε την δεσποινίδα Ernestine Meunier η οποία εντυπωσιάστηκε από την πρωτοποριακή παιδαγωγική θεωρία του. Αργότερα όταν το 1901 η Meunier πέθανε, κληροδότησε στον Ferrer ένα χρηματικό ποσό για την ίδρυση του μοντέρνου σχολείου που οραματιζόταν. Στις 8 Σεπτεμβρίου 1901 το όραμα του Francisco Ferrer για την ίδρυση του μοντέρνου σχολείου γίνεται πραγματικότητα.
Το μοντέρνο σχολείο βασίζονταν σε θεμελιώσεις αρχές όπως η συνεκπαίδευση των δυο φύλων (πράγμα πολύ πρωτοποριακό για εκείνα τα χρόνια που οι γυναίκες ήταν αποκλεισμένες από την εκπαίδευση), η συνεκπαίδευση των κοινωνικών τάξεων, η σχολική υγιεινή, η αυτοπειθαρχία, η άρνηση των εξετάσεων, η αυτονομία και η ελευθερία του παιδιού. Το αποτέλεσμα ήταν η ίδρυση του σχολείου να γίνει δεκτή με ενθουσιασμό από του κατοίκους της Βαρκελώνης. Πολύ γρήγορα η φήμη του μοντέρνου σχολείου εξαπλώθηκε και ο Ferrer έγινε το σύμβολο της ελευθεριακής εκπαίδευσης. Το μοντέρνο σχολείο επί 8 χρόνια θα αποτελέσει το πιο εκπληκτικό πείραμα σοσιαλιστικής και ελευθεριακής ιδεολογίας.
Ο Francisco Ferrer πάνω από όλα ήταν επαναστάτης. Το μοντέρνο σχολείο ήταν ένα σχολείο χειραφέτησης, όπου το παιδί εξασκείται στην κριτική ικανότητα που θα του αποφέρει την ελευθερία να απορρίπτει διαστρεβλωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα της κυρίαρχης ιδεολογίας. Το σχέδιο όμως του Ferrer δεν εξαντλείται στον σχολικό τομέα. Επεκτείνεται σε ένα ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό πεδίο. Ο Ferrer ιδρύει ένα εκδοτικό οίκο όπου τυπώνει επαναστατικά κείμενα, μπροσούρες, εκλαϊκευμένα επιστημονικά βιβλία και περιοδικά. Τις Κυριακές στο χώρο του σχολείου γίνονται διαλέξεις σε ενήλικες στο πνεύμα των λαϊκών πανεπιστημίων.
Ο αντικρατικός, αντιμιλιταριστικός και αντικληρικαλιστικός χαρακτήρας του σχολείου, ήταν επόμενο πως θα προκαλούσε αντιδράσεις στην συντηρητική Ισπανία των αρχών του 20ου αιώνα. Ο Ferrer ήρθε σε ρήξη με κάθε μορφή εξουσίας. Έτσι, η κρατική εξουσία αποφάσισε να τον βάλει στο περιθώριο. Η πρώτη κρατική απόπειρα ενάντια στο μοντέρνο σχολείο, επετεύχθη το 1906 έπειτα από την απόπειρα δολοφονίας του βασιλικού ζεύγους της Ισπανίας, από τον Mateo Morrai, συνεργάτη του Ferrer. Ο Ferrer φυλακίστηκε και το μοντέρνο σχολείο έκλεισε. Ένα χρόνο αργότερα ο Ferrer αθωώνεται ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων. Το μοντέρνο σχολείο όμως δεν μπόρεσε να λειτουργήσει ξανά.
Το 1909 φυλακίστηκε ξανά. Αυτή την φορά κατηγορείται με την σύμφωνη γνώμη του μητροπολίτη και όλων των ιεραρχών της Βαρκελώνης, ως υποκινητής της τραγικής εβδομάδας (Ιούλιος 1909). Έπειτα από μια στημένη δίκη καταδικάζεται σε θάνατο. Στις 4 Οκτώβρη 1909 μέσα από τη φυλακή γράφει: «Παρά την απόλυτη αθωότητά μου, ο εισαγγελέας ζητά την ποινή του θανάτου, με βάση τις καταγγελίες των αστυνομικών και πως εκπροσωπώ τους αναρχικούς του κόσμου, κατευθύνοντας τα εργατικά συνδικάτα της Γαλλίας…». Η κρατική εξουσία, η εκκλησία και η αστυνομία επιθυμούν την εκτέλεσή του. Παρά το διεθνές κύμα αλληλεγγύης προς το πρόσωπό του, ο Ferrer οδηγείται στο εκτελεστικό απόσπασμα στις 13 Οκτωβρίου 1909. Η δολοφονία του Ferrer είναι σαφές πως στόχευε στην αναστολή των ριζοσπαστικών παιδαγωγικών θεωριών του. Σήμερα ύστερα από την ευρεία διάδοση της φήμης του Ferrer, μπορούμε να πούμε πως η συντηρητική τάξη της Ισπανίας πέτυχε το αντίθετο από αυτό που αποσκοπούσε.
Άλλωστε όπως έγραψε η Emma Goldman: «η παιδαγωγική αλήθεια του Ferrer παραμένει ζωντανή, ενώ η εποχή των δήμιών του έχει παρέλθει οριστικά».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου