Αυτόν τον Αύγουστο συμπληρώνονται 60 χρόνια από τη λήξη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου. Ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα είχε αρχίσει το 1946 και κράτησε 3 χρόνια. Το ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ των αντιπάλων παρατάξεων έγινε με τα όπλα.
Στη μια πλευρά βρισκόταν ο κυβερνητικός στρατός (με ηγέτες τον Τσακαλώτο και τον Παπάγο), ο βασιλιάς Παύλος, οι Αμερικανοί (με επικεφαλής το στρατηγό Βαν Φλιτ) που ενίσχυαν με διάφορους τρόπους τον κυβερνητικό στρατό επιδιώκοντας την ήττα των αριστερών ανταρτών, τα πολιτικά κόμματα του κέντρου και της δεξιάς που συνασπίστηκαν εναντίον της αριστεράς, οι Άγγλοι και ορισμένοι πρώην Ταγματασφαλίτες (δηλαδή Έλληνες που στην κατοχή εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές και πολέμησαν εναντίον των αντιστασιακών οργανώσεων).
Στην αντίπαλη πλευρά βρισκόταν το ΚΚΕ (με γ.γ. το Ζαχαριάδη) και ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ), δηλαδή ο στρατός των αριστερών ανταρτών.
Ο ΔΣΕ αρχικά σημείωσε αρκετές επιτυχίες χάρη στην απόφαση του αρχηγού του Μάρκου Βαφειάδη να εφαρμόσει την τακτική του ανταρτοπόλεμου. Αργότερα όμως, ο γ.γ. του ΚΚΕ Ζαχαριάδης θέλοντας να εφαρμόσει την τακτική του συμβατικού πολέμου απομάκρυνε το Μάρκο Βαφειάδη από την αρχηγία του ΔΣΕ. Η επιμονή του Ζαχαριάδη στην αλλαγή στρατιωτικής τακτικής, τη στιγμή που ο ΔΣΕ δεν είχε τις δυνατότητες να εφαρμόσει την τακτική του συμβατικού πολέμου, οδήγησε το ΔΣΕ σε μεγάλες αποτυχίες. Η μάχη ήταν άνιση καθώς ο κυβερνητικός στρατός (βοηθούμενος από τους Αμερικανούς) υπερτερούσε σε οπλισμό, σε αριθμό πολεμιστών, σε άρματα μάχης κ.α. Επιπλέον είχε και την κυριαρχία στον αέρα καθώς ο ΔΣΕ δεν διέθετε αεροπλάνα.
Στα τέλη Αυγούστου του 1949 ο εμφύλιος πόλεμος είχε πλέον λήξει. Η τελική σύγκρουση ξεκίνησε στις 2 Αυγούστου και ολοκληρώθηκε στις 30 του ίδιου μήνα με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) στις οροσειρές του Γράμμου και του Βίτσι και τη συντεταγμένη υποχώρηση του κύριου όγκου των δυνάμεών του στην Αλβανία.
Στην τελική σύγκρουση ο κυβερνητικός στρατός έριξε στη μάχη 8 μεραρχίες (VIII, I, X, II, III καταδρομών, IX, XV, XI), δύο ανεξάρτητες ταξιαρχίες, 14 ελαφρά τάγματα πεζικού, 150 περίπου πεδινά και ορειβατικά πυροβόλα, μεγάλο πλήθος αεροπλάνων, 200 άρματα μάχης και πολλά τεθωρακισμένα. Το σύνολο δύναμης του κυβερνητικού στρατού υπολογίζεται πολύ πάνω από 100.000 άνδρες. Ορισμένοι μάλιστα ερευνητές παρουσιάζουν εντυπωσιακά υψηλότερα νούμερα. Ο Σ. Γρηγοριάδης κάνει λόγο για 180.000 άνδρες, ο Τ. Βουρνάς για τουλάχιστον 150.000, ενώ ο Γ. Μαργαρίτης σημειώνει πως το Στρατηγείο Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας στο οποίο είχε πέσει τα κύριο βάρος της επίθεσης κατά του ΔΣΕ είχε στη διάθεσή του συνολικό αριθμό ανδρών που «πιθανότατα άγγιζε τους 200.000».
Απέναντι σ' αυτή τη δύναμη ο ΔΣΕ είχε να αντιπαρατάξει μόνο 8.800 μαχητές παραταχτή δύναμη στο Βίτσι και 6.500 περίπου μαχητές στο Γράμμο. Επίσης, διέθετε 45 ορειβατικά πυροβόλα, 15 αντιαεροπορικά και 27 αντιαρματικά. Το πολεμικό του υλικό δεν ήταν αρκετό και οι εφεδρείες του ήταν μηδενικές.
Για την τελική σύγκρουση με το ΔΣΕ στο Γράμμο και στο Βίτσι, ο κυβερνητικός στρατός εφάρμοσε το σχέδιο με την κωδική ονομασία «ΠΥΡΣΟΣ». Η εκτέλεσή του προβλεπόταν να γίνει σε τρεις φάσεις. Τη νύχτα 2 προς 3 Αυγούστου του 1949 ο στρατηγός Τσακαλώτος έχοντας στη διάθεσή του δύο μεραρχίες, μια ανεξάρτητη ταξιαρχία, 3 ελαφρά συντάγματα πεζικού, 2 ίλες αναγνωρίσεως κι έναν ουλαμό αρμάτων, από το στρατηγείο του στην Κόνιτσα έδωσε τη διαταγή για την εφαρμογή της επιχείρησης «ΠΥΡΣΟΣ Α'». Η επιχείρηση κράτησε 6 μέρες και έληξε με επιτυχία του κυβερνητικού στρατού, στην κατοχή του οποίου πέρασαν σημαντικά υψώματα. Στις 10 Αυγούστου μπήκε σε εφαρμογή η επιχείρηση «ΠΥΡΣΟΣ Β'» που και αυτή έληξε με την επικράτηση του κυβερνητικού στρατού. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε ότι ο ΔΣΕ δέχθηκε και ένα πισώπλατο μαχαίρωμα από τη Γιουγκοσλαβία, η οποία το 1948 έκλεισε τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα. Έτσι δεν επέτρεπε πλέον στους αντάρτες του ΔΣΕ να μπαίνουν στο γιουγκοσλαβικό έδαφος που το είχαν σαν καταφύγιο κάθε φορά που αντιμετώπιζαν δύσκολες καταστάσεις. Στη συνέχεια, ο κυβερνητικός στρατός έθεσε σε εφαρμογή την επιχείρηση «ΠΥΡΣΟΣ Γ'», την οποία κλήθηκαν να παρακολουθήσουν από την περιοχή Αμούδας ο βασιλιάς Παύλος και ο Αμερικανός Βαν Φλιτ. Ο στρατηγός Τσακαλώτος είχε στη διάθεσή του πέντε μεραρχίες (I, VIII, IX, XV, III καταδρομών), μια ανεξάρτητη ταξιαρχία, 4 ελαφρά συντάγματα πεζικού, 120 πυροβόλα, άφθονα θωρακισμένα και το σύνολο της αεροπορίας. Αντίθετα, ο ΔΣΕ διέθετε 6.500 περίπου μαχητές, στους οποίους προστέθηκαν άλλοι 6.000 προερχόμενοι από το Βίτσι. Σύνολο περίπου 12.500 μαχητές. Το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ διέταξε τις δυνάμεις της 1ης Μεραρχίας με διοικητή το Χ. Φλωράκη και Πολιτικό Επίτροπο τον Ν. Μπελογιάννη να διεισδύσουν στη Θεσσαλία. Τον ίδιο καιρό δυνάμεις με επικεφαλής τον Α. Πετρίτη (Πολυχρόνη Βάη) στάλθηκαν στη Λάκκα Σούλι.
Στις 25 Αυγούστου, στις 5.30 το πρωί, ο κυβερνητικός στρατός άρχισε την επίθεση στο Γράμμο. Η αντίσταση των ανταρτών του ΔΣΕ υπήρξε σκληρή και ηρωική, αλλά ο αγώνας ήταν άνισος. Στις 26 Αυγούστου η IX μεραρχία του κυβερνητικού στρατού υπερκέρασε τη γραμμή άμυνας των ανταρτών και εισχώρησε στα μετόπισθεν κατά μήκος των αλβανικών συνόρων. Ο κίνδυνος πλήρους κυκλώσεως χωρίς έξοδο διαφυγής ήταν πλέον ορατός για τον ΔΣΕ. Έτσι από το μεσημέρι της 28ης Αυγούστου άρχισε η σύμπτυξη των δυνάμεών του προς το κέντρο του μετώπου και η οργάνωση της υποχώρησης προς την Αλβανία. Στις 29 με 30 Αυγούστου έπεσε στα χέρια του κυβερνητικού στρατού και το ύψωμα Κάμενικ. Η μάχη του Γράμμου είχε τελειώσει και μαζί της είχε τελειώσει και ο τρίχρονος εμφύλιος πόλεμος με ολέθριες συνέπειες για την Ελλάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου