Σάββατο 27 Ιουνίου 2009

Άρης Βελουχιώτης - 64 χρόνια από το θάνατό του


Εξήντα τέσσερα χρόνια συμπληρώνονται αυτό το μήνα από τον τραγικό θάνατο του Άρη Βελουχιώτη, ηγετικού στελέχους του ΕΛΑΣ, δηλαδή του αντάρτικου σώματος του ΕΑΜ στην περίοδο της κατοχής. Ο Βελουχιώτης θεωρείται ίσως η πιο εμβληματική φυσιογνωμία της Αντίστασης απέναντι στους Γερμανούς και Ιταλούς κατακτητές, κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το πραγματικό του όνομα ήταν Θανάσης Κλάρας. Άρης Βελουχιώτης ήταν το ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε από το Νοέμβριο του 1941 και με το οποίο έγινε ευρύτατα γνωστός. Γεννήθηκε στη Λαμία στις 27 Αυγούστου 1905 και ήταν γόνος ευκατάστατης οικογένειας. Το 1919 μπήκε στη Μέση Γεωργική Σχολή της Λάρισας. Όταν τελείωσε τη σχολή, διορίστηκε υπάλληλος στο Υπουργείο Γεωργίας. Σύντομα όμως παραιτήθηκε από το Δημόσιο και το 1923 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας του περίμενε ότι ο γιος του θα ασχοληθεί με τα κτήματα της οικογένειας στη Στυλίδα. Όμως ο Άρης Βελουχιώτης διέψευσε τις προσδοκίες του πατέρα του. Δεν τον ενδιέφερε καθόλου η άνετη και βολεμένη ζωή. Κυνηγούσε τη μεγάλη περιπέτεια. Οι θεωρητικές συζητήσεις τον αφήνουν ανικανοποίητο, σε αντίθεση με τη δράση που τον τραβάει σαν μαγνήτης. Στην Αθήνα γνώρισε τον Τάκη Φίτσο (φοιτητή της Νομικής), ο οποίος τον έφερε σε επαφή με επαναστατικές οργανώσεις. Το 1924 ο Άρης εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κίνημα και το 1926 κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Αν και υποψήφιος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, κόβεται επειδή συμμετέχει σε ένα επεισόδιο. Από δεκανέας που ήταν, καθαιρείται και στέλνεται στον Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου, το πρώτο κάτεργο που θα γνωρίσει στη ζωή του. Απολύεται αφού έχει υπηρετήσει 3 μήνες επιπλέον ως ποινή και επιστρέφει πάλι στην Αθήνα. Προσφέρει με ανιδιοτέλεια τις υπηρεσίες του στο ΚΚΕ (οργανωτική δουλειά, εκτέλεση σχεδίων απόδρασης από τις φυλακές διαφόρων στελεχών του ΚΚΕ και δημοσιογραφική δουλειά στο Ριζοσπάστη). Αξίζει να αναφέρουμε ότι βοήθησε δύο φορές το Νίκο Ζαχαριάδη να αποδράσει, δηλαδή τον άνθρωπο που μερικά χρόνια αργότερα θα γινόταν ηγέτης του ΚΚΕ και θα στρεφόταν εναντίον του, χρησιμοποιώντας μάλιστα βαρύτατους χαρακτηρισμούς.

Στα τέλη του 1936 ο Άρης Βελουχιώτης συλλαμβάνεται από τη δικτατορία του Μεταξά και στέλνεται στις φυλακές της Αίγινας. Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του, υφίσταται όλα τα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονται οι αριστεροί κρατούμενοι (ρετσινόλαδο, πάγος, ξύλο για πολλές ώρες κ.α.) Τον Ιούνιο του 1939 μεταφέρεται στις φυλακές της Κέρκυρας, απ’ όπου αποφυλακίζεται υπογράφοντας δήλωση μετανοίας. Όταν ξεσπάει ο πόλεμος του ’40, ο Άρης καλείται στο Πυροβολικό και επιστρατεύεται στο Μακεδονικό Μέτωπο. Παρ’ όλο που είναι αρκετά χρόνια στους αγώνες και έχει προσφέρει πολλά στο ΚΚΕ, δεν ανεβαίνει στην ιεραρχία του. Η κομματική ηγεσία τον θεωρεί παντελώς απροσάρμοστο. Ο Άρης καπνίζει, πίνει, αστειεύεται με όλα, είναι αθυρόστομος και τσαμπουκάς. Οι σύντροφοί του τον θαυμάζουν και εντυπωσιάζονται από το χιούμορ και το θάρρος του.

Το Σεπτέμβριο του 1941, με απόφαση τεσσάρων κομμάτων της αριστεράς, ιδρύεται το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) που επρόκειτο να γίνει η σημαντικότερη και μαζικότερη αντιστασιακή οργάνωση της Ελλάδας. Στα τέλη Οκτωβρίου – αρχές Νοεμβρίου το ΚΚΕ στέλνει τον Άρη Βελουχιώτη στη Λαμία για να μελετήσει τις δυνατότητες ανάπτυξης αντάρτικου αγώνα ενάντια στον κατακτητή. Επιστρέφει το Δεκέμβριο και εισηγείται τη δημιουργία ομάδων ανταρτών, πρόταση που γίνεται δεκτή από την Κεντρική Επιτροπή (Κ.Ε.) του ΚΚΕ. Το 1942 το ΚΚΕ και το ΕΑΜ γνωστοποιούν την απόφασή τους για δημιουργία του ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός). Ο ΕΛΑΣ αποτέλεσε το αντάρτικο τμήμα του ΕΑΜ. Το Μάρτιο του 1942 ο Άρης αναχωρεί για τη Ρούμελη, με εντολή να οργανώσει ομάδες ανταρτών. Το Μάιο του 1942 σχηματίζει την πρώτη του ανταρτοομάδα, έξω από τη Σπερχειάδα. Αποτελείται από 15 αντάρτες. Ο Άρης δείχνει ότι έχει ηγετικές ικανότητες και γίνεται δημοφιλής στον κύκλο των αντιστασιακών. Συμμετέχει στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου. Το 1943 ορίζεται καπετάνιος του Γενικού Στρατηγείου (Γ.Σ.) του ΕΛΑΣ.

Τον Απρίλιο του 1944 στέλνεται στην Πελοπόννησο. Δίνει έναν πιο επιθετικό προσανατολισμό στον ΕΛΑΣ και εξαπολύει ισχυρές επιθέσεις εναντίον των προδοτικών Ταγμάτων Ασφαλείας. Υπενθυμίζουμε ότι τα Τάγματα Ασφαλείας ιδρύθηκαν από την κατοχική κυβέρνηση Ράλλη, επανδρώθηκαν από Έλληνες (ρουφιάνους και γερμανόφιλους), εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές και πολέμησαν μαζί τους εναντίον των Ελλήνων αντιστασιακών. Οι άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας αναφέρονται συχνά ως Ταγματασφαλίτες, ράλληδες και γερμανοτσολιάδες. Αφού πρώτα ορκίστηκαν πίστη στο Χίτλερ και εξοπλίστηκαν από το γερμανικό στρατό, στη συνέχεια έγιναν δήμιοι του ελληνικού λαού εκτελώντας πολυάριθμους πολίτες, καίγοντας σπίτια, βιάζοντας γυναίκες, ξυλοκοπώντας όσους αιχμαλώτιζαν κ.α. Στην Πελοπόννησο ο ΕΛΑΣ δίνει πολλές νικηφόρες μάχες απέναντι στους Ταγματασφαλίτες (γερμανοτσολιάδες). Αρχικά ο ΕΛΑΣ κυκλώνει τον Πύργο (Σεπτέμβριος του 1944) και καλεί τους περίπου 700 Ταγματασφαλίτες που βρίσκονταν στην πόλη να παραδοθούν. Εκείνοι αρνούνται και ο ΕΛΑΣ εξαπολύει επίθεση στις 7-9-1944. Η μάχη είναι άγρια και αμφίρροπη. Σε 2 ημέρες ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει την πόλη, έχοντας 42 νεκρούς και 100 τραυματίες. Επίσης σκοτώθηκαν περίπου 200 Ταγματασφαλίτες και χωροφύλακες. Ο ΕΛΑΣ αιχμαλωτίζει 150 Ταγματασφαλίτες. 250 Ταγματασφαλίτες κατορθώνουν να διαφύγουν στην Πάτρα. Σειρά έχει η Καλαμάτα. Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την πόλη από τους Ταγματασφαλίτες στις 10-9-1944 (αν και ο Άρης δεν ήταν παρών). Σκοτώθηκαν 37 αντάρτες του ΕΛΑΣ, ενώ 150 Ταγματασφαλίτες κατάφεραν να διαφύγουν στο Μελιγαλά. Επόμενος σταθμός ο Μελιγαλάς, το απόρθητο οχυρό των Ταγματασφαλιτών. Στο Μελιγαλά έχουν συγκεντρωθεί 1200 Ταγματασφαλίτες με αξιόλογο γερμανικό οπλισμό και αρνούνται να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ. Στις 13-9-1944 ο ΕΛΑΣ (χωρίς την παρουσία του Άρη) ξεκινάει την επίθεσή του. Η μάχη είναι σκληρή και αδυσώπητη και θα διαρκέσει σχεδόν 3 μέρες. Στις 15-9-1944 ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει το Μελιγαλά. Μαζεύεται κόσμος από τα γύρω χωριά που θέλει να εκδικηθεί τους Έλληνες προδότες που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή (δηλαδή τους Ταγματασφαλίτες). Ο ΕΛΑΣ έχει 120 νεκρούς και 200 τραυματίες. Οι νεκροί Ταγματασφαλίτες σύμφωνα με ανακοινωθέν του ΕΛΑΣ ήταν 800, ενώ σύμφωνα με άλλες πηγές ήταν 1144 (στους οποίους περιλαμβάνονται και οι νεκροί της μάχης αλλά και οι εκτελεσθέντες από τον ΕΛΑΣ). Η επόμενη μάχη θα δοθεί στους Γαργαλιάνους της Μεσσηνίας στις 22-9-1944. Στην κωμόπολη είναι συγκεντρωμένοι 800 Ταγματασφαλίτες. Ο ΕΛΑΣ χάρη στις επιδέξιες κινήσεις του Άρη καταφέρνει να επικρατήσει, αλλά αρκετοί Ταγματασφαλίτες καταφέρνουν να διαφύγουν στην Πύλο. Μετά τους Γαργαλιάνους, ο Άρης επιτίθεται στο κάστρο της Πύλου όπου έχουν μαζευτεί οι Ταγματασφαλίτες και το κυριεύει. Στις 30-9-1944 ο ΕΛΑΣ μπαίνει στην Τρίπολη.

Ο Άρης είχε καθοριστική συμβολή στη γιγάντωση του ΕΛΑΣ. Αξίζει να αναφέρουμε ότι κατάφερε να περιορίσει σε μεγάλο βαθμό το φαινόμενο της ληστείας και του πλιάτσικου στις περιοχές της επαρχίας. Η αντιστασιακή δράση του ΕΛΑΣ εξαπλώθηκε στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας και ο ένοπλος αγώνας πήρε χαρακτήρα γενικευμένης εξέγερσης κατά του κατακτητή. Ο ΕΛΑΣ αύξησε κατακόρυφα τη δύναμή του. Έφθασε να αποτελείται από χιλιάδες ένοπλους αντάρτες. Τέλος, ο Άρης κατάφερε να αυξήσει το κύρος του ΕΛΑΣ.

Ας πούμε λίγα λόγια για τη σχέση του Άρη με το ΚΚΕ. Ο Άρης διαφωνεί με την απόφαση της ηγεσίας του ΚΚΕ να συμμετάσχει το ΕΑΜ στην Κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου. Βλέπει ότι οι Άγγλοι κερδίζουν συνεχώς έδαφος και ότι μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας θα κάνουν κουμάντο, σπρώχνοντας το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ στο περιθώριο. Εκπονεί ένα σχέδιο για την κατάληψη της Αθήνας μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων. Όμως η ηγεσία του ΚΚΕ είναι κατηγορηματικά αντίθετη με το σχέδιό του. Στις 31-10-1944 οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μπαίνουν στη Θεσσαλονίκη, παρά την αντίθετη επιθυμία της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου και της βρετανικής στρατιωτικής διοίκησης και τη σχετική δέσμευση του ΚΚΕ. Ο Άρης είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικός απέναντι στους Άγγλους και διαισθάνεται ότι θα χαθεί η υπεροχή που είχε εξασφαλίσει το ΕΑΜ κατά την περίοδο της κατοχής και ότι οι Άγγλοι θα αποκτήσουν τον έλεγχο των εξελίξεων στην απελευθερωμένη Ελλάδα εκμεταλλευόμενοι την υποχωρητική στάση του ΚΚΕ. Τα γεγονότα που ακολούθησαν (μάχες με τους Άγγλους στην Αθήνα το Δεκέμβριο του 1944 και υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας) επιβεβαίωσαν τους φόβους του.

Αρκετοί πολέμιοι του Βελουχιώτη του χρεώνουν την θλιβερή δολοφονία του Δημήτρη Ψαρρού (δηλαδή του αρχηγού της αντιστασιακής οργάνωσης ΕΚΚΑ) από άνδρες του ΕΛΑΣ το 1944. Οι υποστηρικτές του Βελουχιώτη από την πλευρά τους, θεωρούν ότι για τη δολοφονία του Ψαρρού φέρνει ακέραια την ευθύνη ο συνοδός του Σιάντου (γ.γ. του ΚΚΕ) Θ. Ζούλας. Ενώ ο Ψαρρός είχε συλληφθεί από ΕΛΑΣίτες, τον πλησίασε ο Θ. Ζούλας (διοικητής του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ), τον έβρισε και τον εκτέλεσε επιτόπου. Μετά από τη μάχη του ΕΛΑΣ με την ΕΚΚΑ, ο Άρης έστειλε τηλεγράφημα στην ΠΕΕΑ και το Γ.Σ. του ΕΛΑΣ αναφέροντας ψευδώς ότι ο Ψαρρός «έπεσε μαχόμενος», ενώ η αλήθεια ήταν ότι δολοφονήθηκε εν ψυχρώ. Αυτό που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση είναι το γεγονός ότι οι συλληφθέντες (από τον ΕΛΑΣ) άνδρες της ΕΚΚΑ υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια και πολλοί εκτελέστηκαν. Επίσης, ο Άρης είναι υπεύθυνος για τις λυσσαλέες επιθέσεις του εναντίον της ΕΚΚΑ με αποτέλεσμα στο τέλος να την διαλύσει τελείως.

Κατά την κρίσιμη σύγκρουση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με τους Άγγλους – χωροφύλακες – ταγματασφαλίτες – χίτες στην Αθήνα το Δεκέμβριο του 1944 ο Άρης βρισκόταν μακριά από την πρωτεύουσα, καθώς η ηγεσία του ΚΚΕ τον χρησιμοποίησε στις επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ κατά του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο. Το χάσμα που τον χώριζε από την ηγεσία του ΚΚΕ ήταν πλέον αγεφύρωτο. Το Φεβρουάριο του 1945 υπογράφεται (από την κυβέρνηση και από το ΚΚΕ) η Συμφωνία της Βάρκιζας, σύμφωνα με την οποία ο ΕΛΑΣ παραδίδει τα όπλα του. Ο Άρης θεωρεί ολέθριο λάθος τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ και κατηγορεί την ηγεσία του ΚΚΕ που υπέγραψε τη Συμφωνία. Η ρήξη στις σχέσεις Άρη – ΚΚΕ είναι πλέον οριστική. Η ηγεσία του ΚΚΕ τον θεωρεί απείθαρχο, τον εγκαταλείπει κυριολεκτικά στο στόμα του λύκου και αρνείται να έχει οποιαδήποτε συνάντηση μαζί του. Τον Ιούνιο του 1945, το ΚΚΕ (που είχε γ.γ. το Ζαχαριάδη) με μια μικρή στήλη στο Ριζοσπάστη αποκήρυξε δημόσια τον Βελουχιώτη, χρησιμοποιώντας βαρύτατους και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς εις βάρος του (φθάνοντας μάλιστα στο σημείο να χαρακτηρίσει «ύποπτη και τυχοδιωκτική» τη δράση του Άρη).

Στις 16-6-1945, ο Άρης πιο μόνος από κάθε άλλη φορά, καταδιώκεται από το στρατό και από παρακρατικούς στις όχθες του Αχελώου. Μένει συνεπής με τα όσα είχε πει κάποτε («Εμένα όμως δεν θα με πιάσουν ποτέ αιχμάλωτο»). Δεν φοβάται το θάνατο και δεν λυγίζει. Ποτέ δεν τον είχε φοβηθεί. Αυτοπυροβολείται. Ο πιο πιστός συμπολεμιστής του, ο Τζαβέλας, βλέπει σοκαρισμένος το άψυχο σώμα του Άρη. Σε όλη του τη ζωή, ο Τζαβέλας ακολουθούσε παντού τον Άρη και είναι πρόθυμος να τον ακολουθήσει και στο θάνατο. Σπάει το αγαπημένο του περίστροφο, σχίζει όσες φωτογραφίες και χαρτιά έχει πάνω του και τραβάει την περόνη μιας χειροβομβίδας, ακολουθώντας τον Αρχηγό στο θάνατο. Οι διώκτες τους έκοψαν τα κεφάλια των δύο ανδρών και τα κρέμασαν σε φανοστάτη των Τρικάλων.

2 σχόλια:

  1. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΡΗ. ΘΑ ΓΡΑΨΕΤΕ ΤΙΠΟΤΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΑΝΕΝΑ ΑΛΛΟ ΘΡΥΛΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ?

    ΑπάντησηΔιαγραφή