Ο Άρης και ο Νέος ΕΛΑΣ (ΕΛΑΣ-Ν). Οι αντάρτες που δεν παρέδωσαν ποτέ τα όπλα

Στο κείμενο που ακολουθεί, θα αναφέρουμε πολλές πληροφορίες για το νέο αντάρτικο του Άρη Βελουχιώτη μετά τη Βάρκιζα, τον νέο ΕΛΑΣ (γνωστό και ως ΕΛΑΣ-Ν), το ΜΕΑ και τους αντάρτες εκείνους οι οποίοι αποφάσισαν να συνεχίσουν τον ένοπλο αγώνα και να πολεμήσουν στο πλευρό του Άρη Βελουχιώτη.

Ως γνωστόν, στις 12 Φεβρουαρίου 1945 υπογράφεται η Συμφωνία της Βάρκιζας και λήγει και τυπικά η μάχη της Αθήνας που έγινε γνωστή και ως «Δεκεμβριανά». Οι δύο πλευρές που κάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και έβαλαν τις υπογραφές τους ήταν οι εξής : α) η κυβερνητική πλευρά (Περικλής Ράλλης, Ιωάννης Σοφιανόπουλος, Ιωάννης Μακρόπουλος, Παυσανίας Κατσώτας) και β) η πλευρά της ηγεσίας του ΚΚΕ και του ΕΑΜ –ΕΛΑΣ (Γεώργιος Σιάντος, Ηλίας Τσιριμώκος, Δημήτρης Παρτσαλίδης, Στέφανος Σαράφης).

Τι όριζε η Συμφωνία της Βάρκιζας ; Όριζε τον άμεσο αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Στις 28 Φεβρουαρίου 1945 ολοκληρώθηκε ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ. Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ παρέδωσαν στην κυβέρνηση συνολικά 81 ομαδικούς και 138 ατομικούς όλμους, 1412 οπλοπολυβόλα, 713 αυτόματα τουφέκια, 48.953 τουφέκια και πιστόλια, 57 αντιαρματικά τουφέκια, 17 συσκευές ασυρμάτου και πολυάριθμα πυροβόλα.

Η υπογραφή της Συμφωνίας έφερε από τη μια χαμόγελα ικανοποίησης στους Άγγλους (που έβλεπαν ότι με αυτόν τον τρόπο αποδυνάμωναν τους βασικούς αντιπάλους τους και ότι η Ελλάδα θα συνέχιζε να είναι ένα προτεκτοράτο τους) και από την άλλη δυσαρέσκεια και απογοήτευση στις τάξεις των περισσότερων ανταρτών του ΕΛΑΣ.

Από τους πρώτους που διαφώνησαν με τη Συμφωνία της Βάρκιζας ήταν ο Άρης Βελουχιώτης (1905 - 1945), αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ και μέλος του ΚΚΕ. Ο Άρης δήλωσε κατηγορηματικά τη διαφωνία του με την απόφαση της ηγεσίας του ΚΚΕ να υπογράψει τη Συμφωνία και είπε ότι ο ένοπλος αγώνας εναντίον του οικονομικο-πολιτικού κατεστημένου της Ελλάδας και εναντίον των Άγγλων έπρεπε να συνεχιστεί.  

Ο ιστορικός Σόλωνας Γρηγοριάδης αναφέρει σχετικά με τον Άρη και τη στάση του τα εξής : «Κορυφαίο όμως πρόβλημα αποτελούσε η παραμονή στα βουνά του πρώτου αρχικαπετάνιου του ΕΛΑΣ, του Άρη Βελουχιώτη. Αρνήθηκε ο πολέμαρχος της Ρούμελης να συμμορφωθεί με τη Συμφωνία της Βάαρκιζας. Αρνήθηκε να καταφύγει σε μια γειτονική βαλκανική χώρα. […] Ο Βελουχιώτης θεωρούσε τη συμφωνία της Βάρκιζας υποταγή και καταστροφή. Διατήρησε μια επαφή με το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ, που με συνεχείς εκκλήσεις και πιέσεις προσπαθούσε να τον κρατήσει τουλάχιστον αδρανή. […] Τέλη Απριλίου 1945, ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ αποφάσισε να ξαναγυρίσει στην κοιτίδα του, που ήταν η βάση της δύναμής του, η Ρούμελη. Το Πολιτικό Γραφείο [του ΚΚΕ] τώρα τον είχε κηρύξει σε ένα είδος διωγμού. Απέφευγε την επαφή μαζί του, παρά τις εκκλήσεις του. Κι όσες οργανώσεις του ΕΑΜ ή του ΚΚΕ διατηρούνταν στα χωριά, με μεγάλη απροθυμία τού παρείχαν στοιχειώδη φιλοξενία. Εκείνος απέφευγε τις συμπλοκές και λιγοστές ήταν οι αψιμαχίες που έδωσε (Καλή Βρύση, Κούτσαινα). Αλλά λιγοστοί ήταν και οι παλιοί συμπολεμιστές που έσπευδαν κοντά του. » .

Το αίτημα του Άρη προς τον Ζαχαριάδη και η διαγραφή του Άρη από το ΚΚΕ

Ο Άρης δεν ήθελε να τραβήξει το πράγμα στα άκρα. Ήλπιζε ότι ο νέος ηγέτης του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης θα έδειχνε σοβαρότερη και διαλλακτικότερη στάση από τον προκάτοχό του, δηλαδή το Σιάντο. Έτσι λοιπόν, ζήτησε να έχει μια προσωπική συνάντηση μαζί του, ώστε να του εκθέσει τις απόψεις του και να συζητήσουν.

Στην επιστολή που έστειλε στον Ζαχαριάδη με ημερομηνία 4-6-1945, ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ έγραψε μεταξύ άλλων και τα εξής : «[…] Μα νομίζω πως για να αποφανθείς αν έχω δίκαιο ή άδικο πρέπει ν’ ακούσεις τις απόψεις μου. Γι’ αυτό προτείνω να πραγματοποιηθεί μια προσωπική συνάντησή μας, όπου και όπως εσύ κανονίσεις, πλήν των Αθηνών φυσικά. Αν τούτο δεν το βρίσκεις σωστό ή κατορθωτό στείλε μου έναν σύντροφο της εκλογής σου, που να μπορεί όμως να με καταλάβει για να πω και προφορικά τις απόψεις μου και να του τις δώσω και γραπτά και μετά αποφάσισε. […]» .

Περίμενε με ανυπομονησία ο Άρης  από το Ζαχαριάδη μια απάντηση στο αίτημά του. Μάταια όμως. Ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ είχε πάρει την απόφασή του. Αποφάσισε να καταδικάσει δημόσια τον Άρη.

Η ρήξη στις σχέσεις Άρη – ΚΚΕ είναι πλέον οριστική. Η ηγεσία του ΚΚΕ τον θεωρεί απείθαρχο αντάρτη, τον εγκαταλείπει κυριολεκτικά στο στόμα του λύκου και αρνείται να έχει οποιαδήποτε συνάντηση μαζί του. Τον Ιούνιο του 1945, το ΚΚΕ με μια μικρή στήλη στο Ριζοσπάστη αποκήρυξε δημόσια τον Βελουχιώτη, χρησιμοποιώντας βαρύτατους και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς εις βάρος του (φθάνοντας μάλιστα στο σημείο να χαρακτηρίσει «ύποπτη και τυχοδιωκτική» τη δράση του Άρη).

Ο Άρης μετά από άκαρπες προσπάθειες να έρθει σε επαφή με διάφορα βαλκανικά κομμουνιστικά κόμματα, ώστε να τους εξηγήσει τα ολέθρια λάθη της ηγεσίας του ΚΚΕ, πέρασε από διάφορα βουνά με τους συμπολεμιστές του. Στα χέρια του Άρη Βελουχιώτη πέφτει το φύλλο του Ριζοσπάστη (12 Ιουνίου 1945), που με πρωτοσέλιδο άρθρο το ΚΚΕ με εντολή του Νίκου Ζαχαριάδη τον αποκήρυξε δημόσια. Με βάση την απόφαση της 11^ης Ολομέλειας του ΚΚΕ, ο Άρης διαγράφεται από το κόμμα.

Ο Νέος ΕΛΑΣ (ΕΛΑΣ-Ν) και το ΜΕΑ

Βασικό ρόλο στο νέο αντάρτικο που οραματίζεται ο Άρης, παίζει το ΜΕΑ (Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας) και ο ΕΛΑΣ-Ν (νέος ΕΛΑΣ). Και τα δύο ιδρύθηκαν από τον ίδιο.

Ποιοι είναι οι στόχοι και το πρόγραμμα του Άρη ;

Η απάντηση βρίσκεται στο κείμενο των Προγραμματικών Θέσεων του Μ.Ε.Α. (Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας). Το πρώτο σχέδιο των θέσεων του ΜΕΑ  επεξεργάστηκαν δύο άτομα : ο Μπάμπης Κλάρας (αδελφός του Άρη Βελουχιώτη) και ο Τάκης Φίτσιος.

O όρκος του αντάρτη του Νέου ΕΛΑΣ  (ΕΛΑΣ-Ν)

Εγώ παιδί του εργαζόμενου ελληνικού λαού νοιώθω βαθιά τη σκληρή σκλαβιά, καταπίεση και εκμετάλλευση του νέου κατακτητή, των Άγγλων και της ελληνικής αντίδρασης της μεγαλοκεφαλαιοκρατίας. Πιστεύω

α) ότι η συμφωνία της Βάρκιζας, τελευταίο και εγκληματικό λάθος σειράς άλλων δεξιών και «αριστερών» οπορτουνιστικών τακτικών λαθών της καθοδήγησης του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, οδήγησε στην άρνηση της πάλης για την πραγματοποίηση των σκοπών του ΕΑΜ και την υποταγή του λαού μας στους ντόπιους και ξένους ληστές.
β) ότι η ξενική κατοχή (οποιουδήποτε ξένου) και επέμβαση στη ρύθμιση των εσωτερικών οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων εμποδίζει τη λύση τους πάνω σε λαοκρατική βάση, κρατά την οικονομία της χώρας και το λαό μας στο κατώτερο επίπεδο από όλους τους άλλους λαούς και οδηγεί αναπόφευκτα σε νέες τυχοδιωκτικές πολεμικές περιπέτειες.
γ) ότι η πάλη για την ολοκλήρωση των σκοπών του ΕΑΜ και την πραγματοποίηση μιας πλήρους εθνικής ανεξαρτησίας πρέπει να συντελεστεί μέσα στα οργανωτικά πλαίσια ενός πραγματικού και συνεπούς Μετώπου Εθνικής Ανεξαρτησίας (ΜΕΑ) με όλες τις μορφές και σε πρώτη γραμμή με τη μορφή της ένοπλης πάλης.

Γι’ αυτό αποφασίζω
να καταταγώ στον ανασυγκροτημένο ΕΛΑΣ (Εθνικό Απελευθερωτικό Λαϊκό Στρατό – Νέον, ΕΛΑΣ-Ν).

Ορκίζομαι
α) ότι δεν θα αποχωριστώ από τους συναγωνιστές της ομάδας μου, δεν θα φύγω από τον ΕΛΑΣ-Ν και δεν θα εγκαταλείψω τον ένοπλο αγώνα, πριν πραγματοποιηθούν οι σκοποί του ΜΕΑ και ΕΛΑΣ-Ν, ήτοι η απομάκρυνση και του τελευταίου Άγγλου στρατιώτη από την Ελλάδα και η δημοκρατική λύση των προβλημάτων της χώρας.
β) ότι θα συμπεριφέρομαι απέναντι του λαού σαν πραγματικός λαϊκός αγωνιστής και δεν θα κάνω καμιά πράξη, που να εκθέτει το ΜΕΑ και ΕΛΑΣ-Ν στα μάτια του λαού μας.

Συναισθανόμενος ότι αποτελώ μέλος ενός συνόλου που λέγεται και είναι στρατός, ο οποίος χωρίς μια τέτοια πειθαρχία δεν μπορεί να επιτελέσει το πολεμικόν του έργο

Παραδέχομαι
χωρίς κανένα ενδοιασμό και εκ των προτέρων να χαρακτηριστώ ως επίορκος και προδότης των συμφερόντων του έθνους και του λαού μας και γι’ αυτό να μου επιβληθεί η εσχάτη των ποινών (θάνατος) αν παραβώ τον όρκο τούτο.

Κάπου 27/5/1945

Οι Προγραμματικές Θέσεις του ΜΕΑ

Παραθέτουμε μερικά αποσπάσματα από το συγκεκριμένο και δυσεύρετο κείμενο.

« Ι. Βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη και την επιβίωση οποιουδήποτε έθνους, είναι η ελεύθερη και ανεξάρτητη διαβίωσή του. Η προυπόθεση αυτή πηγάζει από όλα τα μέχρι τώρα ιστορικά διδάγματα. Έχει καθιερωθεί από τους πολυχρόνιους και πολυαίμακτους αγώνες των Λαών. Έχει αναγνωριστεί από όλα τα Ενωμένα Έθνη, που πολεμούν το Φασισμό, με επανειλημμένες διακηρύξεις (Χάρτης του Ατλαντικού, Τεχεράνη,Κριμαία) .

ΙΙ. Ακέραια, ελεύθερη και ανεξάρτητη διαβίωση ενός Έθνους, δεν μπορεί ποτέ να εννοηθεί κάτω από – οποιασδήποτε μορφής κι αν είναι – κατοχή, εχθρική. Η κατοχή παραλύει τα Έθνη, μεταβάλλοντάς τα σε εξαρτήματα του κατέχοντος.

ΙΙΙ. Οι ανάγκες του Συμμαχικού Αγώνα μπορεί να επιτρέπουν την κατοχή μιας εχθρικής χώρας. Ποτέ όμως δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την κατοχή μιας φιλικής και σύμμαχης  χώρας, που πολέμησε και πολεμάει για τα ίδια Συμμαχικά ιδανικά, που πρότεινε και προτείνει να συνεχίσει τον πόλεμο αυτόν. Σε μία τέτοια σύμμαχη χώρα, ξένα στρατεύματα, έστω και συμμαχικά, δεν έχουν θέση. […]

IV. Η κεφαλαιοκρατική Αγγλία πρέπει να θεωρηθεί όχι μόνο ως κατακτητής της σήμερον, γιατί έκανε ό,τι έκανε, αλλά και παλιός και απαίσιος εχθρός της πατρίδας μας και του λαού της γιατί : α) Στα 1815, στη διάσκεψη της Βιέννης, ως μέλος της Ιερής Συμμαχίας, υπέγραψε το άτιμο εκείνο χαρτί […] β) Σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 κράτησε αντιδραστική στάση.  γ)Μετά την επικράτηση της επανάστασής μας εκείνης, μας «αγκάλιασε» ως «προστάτις δύναμις» και με δάνεια και άλλους τρόπους μας υποδούλωσε οικονομικά και πολιτικά. […] ε) Στα 1916 μας έκαναν οικονομικό αποκλεισμό και μας πέθαναν της πείνας […] στ) Στα 1919 μάς έστειλαν στην τυχοδιωκτική εκστρατεία της Ουκρανίας. Ζ) Στα 1920 μας έστειλαν στη Μικρά Ασία για να πάρουν αυτοί τα πετρέλαια της Μοσούλης […]   η) Επί Ιταλογερμανικής κατοχής έστειλαν εδώ εκατοντάδες πράκτορες για να σταματήσουν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.  Θ) Στα 1944-45 έκαψαν την Αθήνα και μας σκότωσαν 5.500 παλικάρια του ΕΛΑΣ. Γι’ αυτό πρέπει να μισηθεί βαθιά και να διωχτεί το συντομότερο από τον τόπο μας.

V. Βασική, κατά συνέπεια, προϋπόθεση για την ελευθερία, την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της σύμμαχης Ελλάδας είναι να φύγουν από τη γη της τα αγγλικά στρατεύματα.

VI. Το αίτημα αυτό δεν είναι αισθηματολογικό, αλλά βαθιά εθνικό και λαϊκό, σύμφωνο με τις αρχές του Συμμαχικού Αγώνα.  Γιατί κύριος σκοπός του Συμμαχικού Αγώνα είναι η συντριβή του Φασισμού. […]

VII. […] Αντισυμμαχική στάση κρατούν οι Άγγλοι. Αυτοί αρνούνται και διασπούν το συμμαχικό αγώνα, γιατί παραβιάζουν τις αρχές του Ατλαντικού, της Τεχεράνης κλπ. Ερχόμενοι, σε μια χώρα που έδωσε εκατόμβες θυσιών στο συμμαχικό αγώνα, να επιβληθούν δυναμικά και παρά τη θέληση του λαού μας, για να του καθήσουν στον τράχηλο ως Κυβερνήτες πρώην συνεργάτες των Ιταλών και Γερμανών.

VIII. Η άποψη της εθνικής μας ανεξαρτησίας και ακεραιότητας, όχι μόνο δεν έρχεται σε σύγκρουση οποιουδήποτε άλλου Έθνους, αλλά, καθιερωνόμενη σαν διεθνής αρχή, δημιουργεί την ευνοϊκή και φιλική ατμόσφαιρα της ειρηνικής συνεργασίας με όλα τα Έθνη. […]

IX. Πολύ περισσότερο ασυμβίβαστη με την έννοια της εθνικής ανεξαρτησίας και με τους σκοπούς του Συμμαχικού Αγώνα, είναι η οποιαδήποτε και με οποιαδήποτε δικαιολογία ανάμειξη ξένων στρατευμάτων, έστω και συμμαχικών, στα εσωτερικά μιας χώρας. Μια τέτοια επέμβαση ή και απλή ανάμειξη, καταργεί την έννοια της εσωτερικής ελευθερίας ενός έθνους.

Χ. Η εσωτερική όμως ελευθερία των Εθνών είναι απαραίτητη, όχι μόνο για τη δική τους ανεξάρτητη ύπαρξη και διαβίωση, αλλά και για την αρμονική λειτουργία της διεθνούς κοινότητας. […]

ΧΙ. Η επέμβαση ή ανάμειξη ξένων, έστω και «συμμάχων», των Άγγλων, στα εσωτερικά μιας φιλικής και σύμμαχης χώρας, της Ελλάδας, πλαστογραφεί την πραγματική θέληση του σύμμαχου λαού και παρουσιάζει σαν θέλησή του, τη θέληση της φασιστικής ολιγαρχίας, που, έχοντας για γνώμονα μόνο τα ταξικά της συμφέροντα, πρόδωσε το Έθνος […]

ΧΙΙ. Οι πράξεις της, παρουσιαζόμενες, χάρη στην ξενική επέμβαση, σαν εκδηλώσεις λαϊκής θέλησης, αποτελούν νοθείες της λαϊκής κυριαρχίας και προϊόντα ταξικής βίας.

XIII. Ένα τέτοιο προϊόν βίας ταξικής, ύστερα από έναν πόλεμο μιας ολόκληρης πάνοπλης αυτοκρατορίας, της Αγγλίας, εναντίον ενός ηρωικού αλλά μικρού και άοπλου λαού, του Ελληνικού, είναι και η συμφωνία της Βάρκιζας. Και σαν αντεθνικό και αντιλαϊκό προϊόν ταξικής και ιμπεριαλιστικής βίας, η συμφωνία αυτή είναι απαράδεκτη.

XIV. Η συμφωνία της Βάρκιζας, παρά τις αφηρημένες διακηρύξεις της, […] α) Καταργεί την εθνική ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια, γιατί επεκτείνει την αγγλική κατοχή σ’ όλη τη χώρα.  Β) Εγκαθιδρύει καθεστώς βίας, με την αναστολή των Συνταγματικών άρθρων για τις ατομικές ελευθερίες, […] γ) Γιατί όπως είναι διατυπωμένη, και παρέχοντας στην ενιαία κλίκα βασιλικών στρατιωτικών και παλαιοκομματικών δημοκρατικών την εσωτερική και την ξενική ένοπλη δύναμη, μπορεί πάντα να παραβιάζονται σε όφελος της Αντίδρασης και σε βάρος του Λαού, όπως άρχισε κιόλας να γίνεται στην πράξη.  Δ) Γιατί δημιουργεί σχέσεις κυριαρχίας της Αντίδρασης και υποταγής του Λαού και διαιωνίζει έτσι τον εμφύλιο πόλεμο.

XV. Η άρνηση της συμφωνίας της Βάρκιζας δεν αποτελεί κανενός είδους διάσπαση του λαϊκού αγώνα. Αντίθετα, η παραδοχή της αποτελεί διάσπαση, […]

XVI. Η άρνηση της συμφωνίας της Βάρκιζας δεν αποτελεί κανενός είδους πρόκληση για άσκηση τρομοκρατίας σε βάρος του Λαού και παρανομοποίησης του λαϊκού κινήματος. Η τρομοκρατία ασκείται και θα ασκείται από την άρχουσα ολιγαρχία όλο και σε μεγαλύτερη κλίμακα. Καμία ψευδαίσθηση και αυταπάτη νομιμότητας δεν πρέπει να έχουμε, ύστερα μάλιστα από την ασύστολη παραβίαση κι αυτής της συμφωνίας και τις συνεχιζόμενες συλλήψεις και βαρβαρότητες σε βάρος λαϊκών αγωνιστών. […]

XVIII. Τι πρέπει να γίνει ; 1) Στη θέση του ΕΑΜ, που εξαιτίας των λαθών της καθοδήγησής του δεν κατόρθωσε να πραγματοποιήσει τους σκοπούς του και που πολύ σύντομα θα διασπαστεί, να συσπειρώσουμε όλο το λαό στο από σήμερα εμφανιζόμενο Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας (Μ.Ε.Α.)  2) Να ανασυγκροτήσουμε πλήρως τον ΕΛΑΣ ως Εθνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό – Νέον (ΕΛΑΣ-Ν). Για να επιδιώξουμε και επιβάλουμε, διά της μαζικής πολιτικής και ενόπλου πάλης του λαού μας, την πλήρη εθνική μας ανεξαρτησία και την ελεύθερη έκφραση της θέλησής του, χωρίς να δεχτούμε κανένα συμβιβασμό και καμιά νόθευση και πλαστογράφηση από κανέναν και με κανέναν τρόπο. […]

XIX. Ο ανασυγκροτούμενος Εθνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός – Νέος (ΕΛΑΣ-Ν), θα παραμείνει φρουρός της Εθνικής Ανεξαρτησίας και Ακεραιότητας, της Τιμής, της Περιουσίας και των Ελευθεριών του Λαού, μέχρις ότου από τις παραπάνω επιδιώξεις πραγματοποιηθούν οι παρακάτω βασικές : Α) Αποχώρηση και του τελευταίου Άγγλου στρατιώτη από την Ελλάδα. Β) Συγκρότηση Αντιπροσωπευτικής Αντιβασιλείας και Αντιπροσωπευτικής Κυβέρνησης. Γ) Αναδιοργάνωση Εθνοφυλακής και Αστυνομίας Πόλεων. Δ) Απόλυση και απαλλαγή από κάθε κατηγορία παντός κρατούμενου, υπόδικου ή κατάδικου του ΕΛΑΣ, της Ε.Π. και του ΕΑΜ και συνέχιση δίκης μεγάλων δοσιλόγων για συνεργασία με τον κατακτητή και Ε) προσδιορισμός δημοψηφίσματος και εκλογών.

ΧΧ. Με αυτές τις βάσεις, το Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας (ΜΕΑ) αρχίζει τον αγώνα του για :

- Εθνική Λευτεριά, Ακεραιότητα και Ανεξαρτησία !

- Λαϊκή Κυριαρχία και Δημοκρατία !

- Λαϊκή Ευημερία, Πρόοδο και Πολιτισμό !  » .

Η Διακήρυξη του ΜΕΑ

Ένα άλλο σημαντικό ντοκουμέντο είναι το κείμενο της Διακήρυξης του ΜΕΑ. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα :

« […] Αντί Εθνική Λευτεριά, έχουμε πάλι ξενική κατοχή. Αντί Λαοκρατία, Φαυλοκρατία ! Η αιματοποτισμένη χώρα μας σφαδάζει πάλι κάτω από το πέλμα ενός καινούριου κατακτητή ! Ενός κατακτητή, πιο βάρβαρου κι από τον Γερμανό. Ενός κατακτητή που δεν έχει ιερό και όσιο. […] Στενάζει η ωραία μας χώρα, κάτω από το πέλμα του Άγγλου κατακτητή, του νέου αυτού κατακτητή, που σέρνει πίσω του την ελληνική αντίδραση. […] Συναγωνιστές και συναγωνίστριες, Αγγλική και ελληνική αντίδραση, σε αντιλαϊκή «Ιερή Συμμαχία» και συμπαιγνία, ποδοπατούν τη χώρα μας και στραγγαλίζουν το λαό μας. Αντί να πολεμούν τους Γερμανούς στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα, πολεμούν τους Έλληνες στην Ελλάδα. […] Εμπρός, Έλληνες ! Σηκωθείτε στα όπλα ! […] Αδέρφια ! Κατάρα κι ανάθεμα στους δειλούς και τους προδότες. Φθάνει πια η κοροϊδία και η σκηνοθεσία. Μην ξεγελιέστε από ύπουλα ή μωρά λόγια. Η λευτεριά δε χαρίζεται ! Κατακτιέται !  […] Συναγωνιστές και συναγωνίστριες, Εμπρός, να συνεχίσουμε στρατιωτικά και πολιτικά τον αγώνα, ώσπου να φύγει κι ο τελευταίος Άγγλος από την Ελλάδα. Κάθε τίμιος Έλληνας, κάθε τίμιος άνθρωπος, έχει ιερή εθνική υποχρέωση να ταχθεί κάτω από τη σημαία μας.

Ας αντηχήσει και πάλι στην πράξη, η νικήτρια κραυγή.

-Θάνατος στο Φασισμό – Λευτεριά στο λαό !

- Ζήτω η καινούρια μας εξέγερση !

- Ζήτω ο καινούριος μας ΕΛΑΣ !

- Ζήτω το Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας !  »

Μια φράση του Άρη Βελουχιώτη για τους Άγγλους

Απευθυνόμενος στους αντάρτες του, ο Άρης είχε πει την εξής φράση σχετικά με τους Άγγλους : «Αν ζήσει κανένας σας να θυμάται τα λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά, εγώ στα χέρια τους δεν θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Με την πέτρα προσκέφαλο, την ψείρα συντροφιά, την κάπα σκέπασμα δε θα με ιδούνε ζωντανό στα χέρια τους. Αυτό θέλω να το θυμάστε αν κανένας σας ζήσει.»

Η περιπλάνηση του Άρη στα βουνά και οι διώκτες του

Μετά την επιστολή που είχε στείλει στον ηγέτη του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη, ο Άρης εγκαταλείπει τη Μεσοχώρα και κινείται προς τη Θεσσαλία. Στις 8-6-1945 το βράδυ βρίσκεται στα Ελληνικά Καρδίτσας. Ο ίδιος στρατοπεδεύει στο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου. Οι αντάρτες του διανυκτερεύουν στην Εκκλησία.

Ο Θύμιος Αρχιμανδρίτης (καπετάν «Υψηλάντης») λέει  για το βράδυ της 9^ης Ιουνίου στα Ελληνικά Καρδίτσας τα εξής : «Εκείνο το βράδυ είχαμε σκοπό να περάσουμε Κοθώνι – Μεσούντα, να πάμε για Νευρόπολη. Είχε 79 άντρες μαζί του [ο Άρης] και μια κοπέλα και δύο εμείς τα αδέρφια [Θύμιος Αρχιμανδρίτης και Θωμάς Αρχιμανδρίτης]. Καταφερόταν μόνο εναντίον του Σιάντου και του Ζαχαριάδη. Είχαμε πληροφορίες ότι πλησίαζε το 118^ο Τάγμα Εθνοφυλακής και διάφοροι παρακρατικοί της περιοχής.».

Το μεσημέρι της Κυριακής 10 Ιουνίου 1945, μετά από μια δύσκολη πορεία στην πλαγιά του Μέγα Κάμπου, η αντάρτικη ομάδα του Άρη φθάνει στον Αϊ Λια, δηλαδή στην κορυφή του Ανθηρού Καρδίτσας, όπου και στρατοπεδεύει.

Το πρωί της 12^ης Ιουνίου 1945 στην πλατεία του Πετρωτού (Λιάσκοβο) Καρδίτσας είναι η τελευταία φορά που ο Άρης μιλάει μπροστά σε συγκεντρωμένο κόσμο. Το μεσημέρι άκουσε διάφορες ριπές σε κοντινή απόσταση. Από τη θέση Στουρναράκια ακούστηκαν πυκνοί πυροβολισμοί από αυτόματα όπλα. Είχε φθάσει στο σημείο ένα τμήμα Εθνοφυλακής με διοικητή το λοχαγό Ασημάκη Μουρελάτο. Ο Άρης αποφάσισε να απαγκιστρωθεί γρήγορα από το Λιάσκοβο και να πάει στην Καλή Κώμη.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι στο Χοιρόλακκο οι διώκτες του Άρη φρόντισαν να του στήσουν ενέδρα. Ήταν ο παρακρατικός Μόκκας με την ένοπλη συμμορία του και ο Μουρελάτος της Εθνοφυλακής. Απέτυχαν όμως να χτυπήσουν τον Άρη.

Οι αντάρτες του Άρη κατάφεραν να ξεφύγουν με μυθιστορηματικό τρόπο από την ενέδρα στο Χοιρόλακκο. Κατέβηκαν κατρακυλώντας μια απότομη βουνοπλαγιά και κατέληξαν στον ποταμό Αχελώο. Είναι θάυμα πώς κατάφεραν να κατέβουν έναν γκρεμό που ούτε γάιδαρος δεν μπορεί να περπατήσει. Πέρασαν το πλημμυρισμένο ποτάμι και αποκαμωμένοι κρύφτηκαν κοντά στη Νεραϊδόβρυση (14 Ιουνίου 1945). Έπειτα κινήθηκαν προς τη Μεσούντα, ελπίζοντας ότι θα έρχονταν σε επαφή με το τμήμα του Λευτέρη -  Πελοπίδα. Μετακινήθηκαν προς το Φάγγο, μια απότομη χαράδρα που σχηματίζεται κοντά στο ποτάμι.

Ο τραγικός επίλογος

Η 15^η Ιουνίου βρίσκει τους διώκτες του Άρη και τον Μουρελάτο καθηλωμένους στο Μυρόφυλλο, να αναρωτιούνται πώς μπορεί να εξαφανίστηκε πάλι ο Άρης. Απογοητευμένοι ετοιμάζονται να γυρίσουν ο καθένας στη βάση του, ώσπου τους βρίσκει ένας χωρικός, ονόματι Ευάγγελος Μαρέτης και τους λέει ότι ο Άρης κρύβεται την Κερασιά, ένα δάσος πάνω από το φαράγγι  του Φάγγου. Ο παρακρατικός Μόκκας πάει με άλλους ένοπλους και πιάνει θέση απέναντι από την Κερασιά. Κάποιοι άλλοι χωρικοί πάνε στον παρακρατικό Βόιδαρο και του λένε το μέρος στο οποίο βρίσκεται ο Άρης.

Στις 15 Ιουνίου 1945 ο  Άρης βρίσκεται στη χαράδρα του Φάγγου, στο χωριό Μεσούντα της Άρτας.  Μόλις πέρασαν τον Αχελώο ποταμό διωκόμενοι από ένοπλες παρακρατικές συμμορίες της ακροδεξιάς και από δυνάμεις της Εθνοφυλακής. Δεν θέλησε να πέσει ζωντανός στα χέρια των διωκτών τους. Δεν θέλησε να δώσει στους αιμοσταγείς διώκτες του τη χαρά και την ικανοποίηση ότι τον έπιασαν αιχμάλωτο. Σε αυτά τα χώματα της ρουμελιώτικης γης αποφάσισε να δώσει το τέλος στην περιπετειώδη ζωή του.  Θέλησε να μείνει συνεπής με τα όσα είχε πει κάποτε («Εμένα όμως δεν θα με πιάσουν ποτέ αιχμάλωτο»). Δεν φοβήθηκε ούτε για μια στιγμή το θάνατο και δεν λύγισε. Άλλωστε, ποτέ δεν τον είχε φοβηθεί. Σήκωσε το πιστόλι του στον κρόταφο και πίεσε τη σκανδάλη. Ένας ξερός κρότος ακούστηκε και έστρεψαν σαστισμένοι το βλέμμα τους οι πιστοί του σύντροφοι.

Ο ηρωικός και πιστός συναγωνιστής του από την αρχή του ένοπλου αγώνα Τζαβέλας, βλέπει σοκαρισμένος το τέλος του Αρχηγού. Αποφασίζει χωρίς ενδοιασμούς να ακολουθήσει πιστά τον Αρχηγό του ακόμα και στον θάνατο. Σκίζει με βιασύνη τις φωτογραφίες που είχε ο Άρης μαζί του και στη συνέχεια σπάει το ρολόι του και το ελβετικό πιστόλι του. Δακρυσμένος αρπάζει μια χειροβομβίδα την οποία αφοπλίζει κι αγκαλιάζοντας το άψυχο σώμα του Αρχηγού του αφήνει και αυτός τη τελευταία του πνοή. Αυτό είναι το τραγικό και αιματοβαμμένο φινάλε. Πέφτουν οι τίτλοι τέλους.

Ο Άρης, ο ασυμβίβαστος αντάρτης που δεν παρέδωσε ποτέ τα όπλα, περνάει για πάντα στην αιωνιότητα.

Τα κομμένα κεφάλια και η βαρβαρότητα που έδειξαν οι διώκτες

Το Σάββατο 16 Ιουνίου 1945 οι διώκτες τους μετά από αρκετό ψάξιμο βρήκαν τέσσερα πτώματα. Ήταν τα άψυχα κορμιά του Άρη Βελουχιώτη, του Τζαβέλα, του Θωμά Αρχιμανδρίτη και του Κόζιακα. Στη συνέχεια έσπευσαν στο σημείο και άλλοι παρακρατικοί συμμορίτες όπως ο Μόκκας, μυρίζοντας όπως τα κοράκια τα θύματά τους. Όλοι οι συμμορίτες ήταν ιδιαίτερα χαρούμενοι και έκοψαν βιαστικά τα κεφάλια του Άρη και του Τζαβέλα (με εντολή του παρακρατικού Βόιδαρου) για να στήσουν γλέντι και χορό και στη συνέχεια να πάρουν τα λεφτά της επικήρυξης. Βέβαια, δεν σταμάτησαν στη βεβήλωση των πτωμάτων. Άρπαξαν όλα τα προσωπικά αντικείμενα των νεκρών ανταρτών. Ο Χριστόδουλος Στάθης πήρε την ταμπακέρα και το ρολόι του Άρη Βελουχιώτη. Ο Γιώργος Στάθης άρπαξε ένα σκούφο. Στις 16 Ιουνίου, λίγο μετά το μεσημέρι, έβαλαν τα κομμένα κεφάλια στο παράθυρο ενός Δημοτικού σχολείου της Μεσούντας για να τα βλέπουν οι κάτοικοι. Στη συνέχεια ξενύχτησαν γλεντώντας με ούζο και τραγούδια.

Το μεσημέρι της 17^ης Ιουνίου όλοι οι ένοπλοι πήγαν στα Τρίκαλα. Όταν έφθασαν στα Τρίκαλα, κρέμασαν τα δύο κεφάλια στον κεντρικό φανοστάτη της πλατείας, για να βρίσκονται σε κοινή θέα. Άρχισαν να καυχώνται για το «κατόρθωμά» τους. Την ίδια με αυτούς ικανοποίηση έδειξε και ο Ναπολέων Ζέρβας, αρχηγός του ΕΔΕΣ,  μαθαίνοντας τα νέα όταν πήγε στα Τρίκαλα, ευχαριστημένος που ο μεγάλος του αντίπαλος ήταν πλέον νεκρός.

Τι απέγιναν τελικά τα δύο κεφάλια ; Το ερώτημα αυτό παραμένει μέχρι και σήμερα αναπάντητο.

Σύμφωνα με τον Ρ. Μπόκοτα (που κατέγραψε τις μαρτυρίες του σε εφημερίδα της εποχής και στο βιβλίο «Ποιος κρύβει το κεφάλι του Άρη Βελουχιώτη», Γλάρος, 1984) : «Το κρέμασμα των κεφαλιών ακολουθεί μια γιορτή ζούγκλας που διαρκεί ως το ξημέρωμα της άλλης μέρας, με πίπιζες, νταούλια, ζουρνάδες, βασιλικά θούρια και με το "Ζέρβα μ', σε θέλει ο βασιλιάς..."».

Οι αντάρτες που ξέφυγαν από τον κλοιό

Αξίζει να αναφέρουμε ότι μια ομάδα περίπου 45 ανδρών του Άρη, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο Δημήτρης Καραθάνος, έχοντας για επικεφαλής τον Νέστορα και τον Γερίκη, πέρασαν το ποτάμι προς τη Μεσούντα και μπήκαν σε ένα δάσος με έλατα, ενώ είχε ξημερώσει η 16^η Ιουνίου 1945. Για καλή τους τύχη συνάντησαν τους Γιώργο και Ηλία Τσιουμάνη, ελασίτες από τη Μεσούντα, οι οποίοι τους ενημέρωσαν ότι μια μονάδα Εθνοφυλακής βρισκόταν στο δρόμο μεταξύ Μυρόφυλλου και Κοθωνιού. Επίσης, τους έδειξαν ένα δρόμο διαφυγής. Έτσι κατάφεραν και γλίτωσαν από τους παρακρατικούς διώκτες τους.

Αυτή η ομάδα των 45 ανδρών που δεν γνώριζε ποια ήταν η κατάληξη του Άρη, διανυκτέρευσε σε ένα βουνό τη νύχτα της 17^ης προς 18^η Ιουνίου. Την άλλη μέρα, 18-6-1945, πορεύτηκαν μέσα από τις πλαγιές του βουνού που ήταν σκεπασμένες με έλατα και αργά το απόγευμα πλησίασαν τη γέφυρα του Αχελώου ποταμού στο Αυλάκι. Αφού πέρασαν τη γέφυρα, δέχθηκαν πυροβολισμούς, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένας νεαρός αντάρτης, ονόματι Αντώνης. Η μάχη σταμάτησε τη νύχτα, όταν κατέλαβαν ένα ύψωμα και ταμπουρώθηκαν εκεί. Κατά τις αψιμαχίες που ακολούθησαν, τραυματίστηκε ο Νίκος Τσιτσίας. Το ύψωμα δέχθηκε σφοδρή επίθεση. Εκεί πλέον διάφορα μέλη της ομάδας ακολούθησαν ξεχωριστούς δρόμους για να μπορέσουν να διασωθούν. Ο Δημήτρης Καραθάνος μαζί με τον τραυματισμένο Τσιτσία και το Θωμά Χασάπη κατευθύνθηκαν προς το ποτάμι Αγραφιώτη όπου δέχτηκαν πολλούς πυροβολισμούς. Ο τραυματίας συνελήφθη.

Ο Καραθάνος περιπλανήθηκε σε μέρη της Ευρυτανίας προκειμένου να ξεφύγει. Κάποια μέρα, βρήκε ένα μέλος του ΚΚΕ που ήταν γραμματέας της κομματικής οργάνωσης ενός χωριού. Τον εμπιστεύτηκε και όπως ήταν κουρασμένος έπεσε να κοιμηθεί στο σπίτι του. Το πρωί ο Καραθάνος ξύπνησε και είδε μπροστά του προτεταμένα δύο όπλα. Συνελήφθη μετά από προδοσία του γραμματέα και έμεινε στη φυλακή 16 ολόκληρα χρόνια.

Ποιοι ήταν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ-Ν ;

Για ιστορικούς λόγους θεωρούμε αναγκαίο να παραθέσουμε μια λίστα με τα ονόματα όσων κατατάχθηκαν στον νέο ΕΛΑΣ (δηλαδή στον ΕΛΑΣ -Ν) και ακολούθησαν τον Άρη στο νέο αντάρτικο της μετά Βάρκιζα εποχής. Για το λόγο αυτό, αφιερώσαμε αρκετό χρόνο στη μελέτη πολλών βιβλίων και περιοδικών ιστορικού περιεχομένου και στο ψάξιμο διαφόρων ιστοσελίδων του διαδικτύου, προκειμένου να βρούμε και να διασταυρώσουμε τα ονόματα των ανταρτών. Παρά την προσπάθεια, δεν μπορέσαμε να βρούμε όλα τα ονόματα. Βρήκαμε όμως ένα μεγάλο αριθμό. Σας παραθέτουμε τα ονόματα που βρήκαμε στον παρακάτω πίνακα.

Όνομα συμπολεμιστή του Άρη μετά τη Βάρκιζα	Ψευδώνυμο	Σημείωση
Γιάννης Αγγελέτος	Τζαβέλλας	αυτοκτόνησε
Ιωάννης Νικολόπουλος	Λέοντας	Κρύφτηκε σε ένα βράχο στο Φάγγο και σώθηκε
Τάκης Φίτσιος		Εκτελέστηκε στις 15-4-1949.
Θύμιος Αρχιμανδρίτης	Υψηλάντης	Κρύφτηκε στους θάμνους και σώθηκε
Σωτήρης Δράκος		Συνελήφθη από το συμμορίτη Βόιδαρο. Φυλακίστηκε.
Δέσποινα Αγόρου (Δέσπω)		Συνελήφθη λίγες μέρες αργότερα. Ήταν απ’ το Δίστρατο Κόνιτσας
Τούλα Τζόλια	Νίκη	Αντάρτισσα από την περιοχή Κρανιά Γρεβενών. Κατετάγη στον ΕΛΑΣ-Ν στις 8-4-1945.
Κρεμμύδας		Συνελήφθη λίγες μέρες αργότερα
Γιώργος Αργύρης	Κόζιακας	σκοτώθηκε
Θωμάς Αρχιμανδρίτης	Νικήτας	Κρύφτηκε σε ένα βράχο και αυτοκτόνησε
Βαγγέλης Γκονέζος (1915 - )		Κρύφτηκε σε ένα βράχο και σώθηκε. Μετά κατέφυγε στους Μελισσουργούς Άρτας, στη Γιουγκοσλαβία και στην ΕΣΣΔ.
Δήμος Ζαγκλάρας		Πνίγηκε στον Αχελώο
Κ. Μπουκουβάλας		Επέζησε στο Φάγγο
Ιωάννης Μαδωνής	Έκτορας	Συνελήφθη τον Αύγουστο του 1945
Φώτης Μαστροκώστας («Θάνος») (1914-1961)		Συνελήφθη τον Αύγουστο του 1945 και φυλακίστηκε για πολλά χρόνια. Αποφυλακίστηκε το 1961 και πέθανε το ίδιο έτος.
Στέλιος Μπλέκος		Κατάφερε να σωθεί
Παντελής Λάσκος	Πελοπίδας	Διέφυγε από τους διώκτες του στο Φάγγο
Κώστας Καβρέτζος	Κωστούλας Αγραφιώτης	Στο ΔΣΕ ήταν υπασπιστής του Βαφειάδη. Αυτοκτόνησε το 1948
Πάλλας
Δημήτρης Καραθάνος	Δημητρός	Συνελήφθη και φυλακίστηκε.
Μανώλης Τζιάβος		Σκοτώθηκε στην Καλή Βρύση
Κίτσος
Χαρίσης Ζδράβος	Τρομάρας	Καταγόταν από την Κόνιτσα
Σπύρος Τσιλιγιάννης	Λευτέρης Χρυσιώτης	Κρύφτηκε στα βουνά και σώθηκε. Μετά πήγε στο ΔΣΕ. Δολοφονήθηκε μια νύχτα στη Φθιώτιδα.
Θωμάς Χασάπης		Ιδιαίτερα εύστοχος σκοπευτής
Νίκος Τσιτσίας
Πέτρος Αντύπας
Επαμεινώνδας Χαιρόπουλος	Καραϊσκάκης
Μανόλης Τσάφος		ΕΛΑΣίτης από την Καισαριανή. Σκοτώθηκε το 1945
Βασίλης		ΕΛΑΣίτης
Αριστοτέλης Μπούσης		Από το χωριό Πράμαντα Ιωαννίνων
Ηλίας Κάβουρας
Νέστορας Βώκος		Δάσκαλος, έφεδρος αξιωματικός
Λαχτάρας
Γερίκης
Χρήστος Ζυγούρης	Κόρακας	Κατετάγη στον ΕΛΑΣ-Ν στις 1-3-1945. Τραυματίστηκε στις 25-4-1945.
Νίκος Ατζάς
Νίκος Τζένας
Μιχάλης Μουχρίτσας
Χρήστος Κάψος	Τρομάρας
Χρυσόστομος Χριστάκος	Πηνειός
Γεώργιος Κάλιος
Ευάγγελος Καλαμπόκας	Αθάνατος
Γεώργιος Αντωνίου	Κρανιάς
Αθανάσιος Ντέλλας	Πορτιάτης
Αθανάσιος Βά[…]	Βοργιάς
Κωνσταντίνος Παντούλος	Κέρβερος
[…]	Αραπάκος
Απόστολος Τόλιας	Άγραφος
Γεώργιος Σταυρίδης	Αράπης
Ευάγγελος Ζάκκας
Αντώνιος Γαλάτης	Ίταμος
Γιάννης Μπαλούτσος
Δημήτριος Τόλιας
Στυλιανός Μπέκος	Σγουρός
Αλκιβιάδης […]
Βάιος Ζαμπαθάς	Καστανός
Θεοδόσιος Τόλης	Καμπίσιος
Βελισάρης Παντούλας
Ευάγγελος Παντούλας
Χαράλαμπος Μαγγάτος
Δημήτριος Γιαννουλάκος
Φώτιος […]
Απόστολος Κρούκος
Μιχαήλ Ντακούλας
Τάκης Γιοβανίτης ή Τρικούπης
Αθανάσιος Αναστασίου	Νάκος	Καταγόταν από την Κόνιτσα.
Κωνσταντίνος Παπαναστασίου
Γεώργιος Λάμπρου
Στέργιος Τσινέρος	Φαρμάκης
Σωκράτης Μούσιος
Γεώργιος Ζαμπακάς	Κανάρης
Μενέλαος Σπυρόπουλος	Μάρκος
Στέφανος Πλιάτσικας	Νικήτας
Σωτήριος Χάψας	Βόλγας
Κωνσταντίνος Μπώρφης
Κωνσταντίνος Τσιούνης	Λεκαβετός
Δημήτριος Λογοθέτης	Βύρων
Δημήτριος Αργυρίου	Κακαϊνης
Τρύφωνας […]	Σταβρέκας
Κωνσταντίνος Λάμπρος	Τσαπουρνιάς
Αθ. Κουφοχρήστος	Καραϊσκάκης
Ιωάννης Απόχας	Αγραφιώτης
Ευάγγελος Γιαννουτάκος	Λιθαργιότης
Τέλης Ν. Μπούσης	Ερμής
Γεώργιος Ν. Βάσκος	Ντελής
Αθαν. Μ. Μπλότσος
Τάσος Χριστοφιλόπουλος		Κατετάγη στον ΕΛΑΣ-Ν στις 1-3-1945. Τραυματίστηκε στις 25-4-1945.
Δημήτριος Τσαρλής ή Τασαρλής
Στέργιος Καραμεσίνης
Ιωάννης Κατσιγιάννης
Γρηγόριος Πράπας
Κωνσταντίνος Πούλιος
Ευθύμιος Γκατζίμας
Στράτος Χαρίσης
Κωνσταντίνος Παπαναστασίου
Νικόλαος Κολονιάρης		Καταγόταν από τη Λυκοράχη.
Σωκράτης Μουσιόπουλος
Βασίλειος Μήσιος

Ο Γρηγόρης Φαράκος στο βιβλίο του με τίτλο «Άρης Βελουχιώτης. Το χαμένο αρχείο – Άγνωστα κείμενα» αναφέρει σχετικά με τα ονόματα των ανταρτών του ΕΛΑΣ-Ν τα εξής : «Συνολικά είχαν καταγραφεί 92 ονόματα και κάλυπταν ορκωμοσίες με ημερομηνίες από 24-2-1945 μέχρι 2-6-1945. Έγινε μια συστηματική προσπάθεια για την ακριβή ανάγνωση των ονομάτων. Ζητώ συγνώμη αν, παρ’όλα αυτά, παρεισέφρησαν μικρολαθάκια και, επίσης, για όσα δεν έγινε δυνατό να διαβαστούν». Ο Φαράκος αναφέρει συνολικά 52 αντάρτες είτε με το πραγματικό τους όνομα είτε με το ψευδώνυμό τους είτε και με τα δυο μαζί.

Πρέπει όμως, να σημειώσουμε και να διευκρινίσουμε ότι ο συνολικός αριθμός των ανταρτών του ΕΛΑΣ – Ν μετά από εξέταση διαφόρων ιστορικών βιβλίων αλλά και απομνημονευμάτων παλιών ανταρτών, είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερος από τον αριθμό 92.

Δύο πληροφορίες άγνωστες στο ευρύ κοινό

Στο σημείο αυτό θέλουμε να παραθέσουμε με συντομία δύο πληροφορίες σχετικά με τον Άρη Βελουχιώτη, που ελάχιστοι άνθρωποι γνωρίζουν.

1^η Πληροφορία (Η συμβολή του Άρη σε δύο αποδράσεις του Ζαχαριάδη)

Το 1929 ο Νίκος Ζαχαριάδης, τότε ηγετικό στέλεχος της ΟΚΝΕ και αργότερα ηγέτης του ΚΚΕ, ήταν προφυλακισμένος στις φυλακές της Παλιάς Στρατώνας, κατηγορούμενος για το φόνο του αρχειομαρξιστή – τροτσκιστή Γεωργοπαπαδάτου. Τότε, το ΚΚΕ ζήτησε από τον Άρη Βελουχιώτη να οργανώσει την απόδραση του Ζαχαριάδη. Ο Άρης κατέστρωσε ένα σχέδιο απόδρασης που είχε απόλυτη επιτυχία.

Το 1926 ο Νίκος Ζαχαριάδης ήταν κλεισμένος στις φυλακές του Γεντί Κουλέ. Χάρη στη βοήθεια του Άρη Βελουχιώτη κατάφερε να αποδράσει.

2^η Πληροφορία (Ο άγνωστος γάμος του Άρη Βελουχιώτη)

Στις 30 Δεκεμβρίου 1944, ο Άρης Βελουχιώτης, λίγους μήνες πριν τον θάνατό του, είχε παντρευτεί την Ειρήνη Λελέκου, δηλαδή την μετέπειτα διάσημη ηθοποιό Ειρήνη Παππά. Το αποδεικτικό στοιχείο για το γάμο του Άρη Βελουχιώτη με την διεθνώς καταξιωμένη ηθοποιό Ειρήνη Παππά είναι μια ληξιαρχική πράξη γάμου που βρίσκεται στην Υπάτη Φθιώτιδος.

Τη δεκαετία του 1990, μια γυναίκα με το όνομα Αικατερίνη Μακρυγιάννη (γεννημένη τον Απρίλιο του 1945) δηλώνει ότι είναι η κόρη του Άρη Βελουχιώτη και της Ειρήνης Παππά. Το ίδιο υποστηρίζουν και οι θετοί γονείς της και ο Παπα-Ανυπόμονος (μέλος του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ) και η αντάρτισσα Ντίνα Στεφανή.

Η Κατερίνα Μακρυγιάννη το 2005 άσκησε αγωγή κατά της Ειρήνης Παπά, ζητώντας να αναγνωριστεί ως κόρη της ηθοποιού και του Άρη Βελουχιώτη. Επίσης έχει ζητήσει να γίνει εξέταση DNA. Οι δύο γυναίκες βρίσκονται σε δικαστική διαμάχη. Η Σοφία Μηλά, δικηγόρος της Ειρήνης Παππά, είχε δηλώσει ότι : «το Πολυμελές Πρωτοδικείο Καρδίτσας δεν εξέδωσε απόφαση ούτε αποφάνθηκε ότι επιβάλλεται τέτοια εξέταση, ούτε παράγγειλε να γίνει εντός δύο μηνών». Το 2005 ο Κωνσταντίνος Αλεξίου, αντάρτης του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, κατέθεσε στο Δικαστήριο, ως μάρτυρας, ότι η Ειρήνη Παππά γέννησε την Κατερίνα Μακρυγιάννη στις 21 Απριλίου 1945.